Modro kapusta (tj. kapusta czerwona)

Wygląd:

Wyraźnie widoczne poszatkowane liście kapusty, niesklejone, lekko połyskliwe.

Kształt:

Sałatkę z modrej kapusty podaje się najczęściej w porcelanowej albo szklanej salaterce (kształt może być różny). Na wierzchu lekko zaznaczony kopczyk, udekorowany według uznania, np. natką pietruszki, krążkami cebuli i marchewki.

Rozmiar:

Zależy od ilości zużytej do sałatki kapusty oraz od kształtu i wielkości salaterki.

Barwa:

Sałatka jest koloru fioletowo-niebieskiego. Widoczne są w niej drobne złocisto-brązowe kawałeczki stopionego boczku.

Konsystencja:

Luźne, ale wilgotne kawałeczki kapusty okraszone stopionym boczkiem.

Smak:

Zapach słodko-kwaśny; smak typowy dla gotowanej kapusty z lekką nutką przypraw i boczku.

Tradycja:

Kapusta jest chyba najbardziej polską jarzyną, jaka się u nas pojawiła. Krystyna Bockenhaim w książce Przy polskim stole (Wrocław 1999, s. 6–7) pisze, iż można przyjąć, że w IX w. Rzepicha (żona Piasta, protoplasty polskich władców), przygotowując ucztę na cześć postrzyżyn syna Ziemowita miała już do dyspozycji następujące produkty: dostatek mięsa – wołowiny, wieprzowiny, dziczyzny, ptactwa i drobiu; ryby, grzyby (choć podobno nie były popularne), jaja, mleko, twaróg, śmietanę, masło, olej lniany i smalec; mąkę pszenną i żytnią, kaszę (gryczaną, pszenną, jęczmienną), proso, miód, mak, jabłka, śliwki, wiśnie i czereśnie, gruszki, jagody leśne, rzepę, kapustę, buraki, ogórki, marchew, cebulę, groch, bób, soczewicę i wiele ziół przyprawowych (a także sól).

Dlaczego kapusta stała się królową polskich jarzyn – trudno dociec. Niemniej tak jest. Gościła i na stołach pańskich, i na stołach biedaków przez stulecia, czego dowodzą m.in. wypowiedzi Syrenjusza żyjącego w czasach Zygmunta III: Kapusta przed innemi potrawami używana. Dalej w innym miejscu objaśnia, że różne bywają rodzaje kapusty: U nas w Polszcze przed kilkunaścią lat tylko dwie znaliśmy: składaną albo głowiastą, a czarną drugą Brzoskwią ogrodową zowią (dziś jarmuż) (zob. Zygmunt Gloger, Encyklopedia staropolska ilustrowana, ze wstępem Juliana Krzyżanowskiego, Warszawa 1972, s. 7). W encyklopedii wydanej w 1900 r. przez S. Orgelbranda (s. 100-101) czytamy m.in.: Należące tu gatunki w licznych odmianach stanowią bardzo ważne warzywa. Kapusta ogrodowa, czyli zwyczajna (B. oleracea) rośnie dziko na wybrzeżach Grecji, Francji i Anglji, ale była już uprawianą u Greków i Rzymian; liczne jej odmiany dzielą się na odmiany, których jadane są kwiaty, na odmiany uprawiane dla liści, i na odmiany dostarczające jadalnych pąków (…). Kapusta uprawiana dla liści rozpada się na odmiany, których liście stanowią zamknięte głowy, i odmiany o liściach oddzielnych. Z pierwszych najbardziej znaną jest kapusta zwyczajna, głowiasta (B. o. capitata) (…) – mająca główki albo białawo-zielone (kapusta biała), albo fijołkowo-czerwone (kapusta czerwona) (…). Do odmian o główkach mniej zbitych należy kapusta włoska, czyli sabaudzka (itd.).

Gospodynie śląskie również upodobały sobie to warzywo i potrafią po dziś dzień wyczarować z niego wiele smacznych potraw (świadczą o tym liczne przepisy z udziałem kapusty, i to zarówno słodkiej, jak i kiszonej, przekazywane sobie od pokoleń). Modro kapusta (tak określa się w naszych stronach kapustę czerwoną: od gwarowego wyrazu modra – niebieska, wpadająca nawet w kolor fioletowo-czerwony) podawana jest do wielu dań mięsnych, ale najczęściej do rolad wołowych i klusek śląskich. Modrą kapustę można przyrządzać na różne sposoby: z dodatkiem boczku lub słoniny, z dodatkiem goździków lub bez nich, z jabłkiem, octem winnym lub konfiturą z czarnych porzeczek, z dodatkiem czerwonego wina i różnych przypraw. Dziś trudno sobie wyobrazić śląski niedzielny obiad bez sałatki z czerwonej kapusty, czyli szałotu z modrej kapusty.

Modro kapusta została wpisana na listę produktów tradycyjnych 19 stycznia 2007 r. w kategorii Warzywa i owoce w woj. opolskim.